“Mr. Market makes you humble”

Deze beurswijsheid kwam laatst voorbij in een column over de prestaties van beleggers. Voor het jaar 2019 was dit een zeer toepasselijke uitspraak. Het was voor beleggers bijna onmogelijk om geen of zelfs een negatief rendement te realiseren. Alle standaard beleggingscategorieën hebben in 2019 een positieve bijdrage geleverd aan het beleggingsresultaat. Of men nu in een mandje aandelen, obligaties, vastgoed of grondstoffen had belegd, het had altijd tot een positief resultaat geleid (mits goed gespreid). Maar om het beter te doen dan Mr. Market (“de markt”), dat was best lastig. Voor de aandelenmarkten gold in 2019 over het algemeen dat de grotere bedrijven in de ontwikkelde markten het best rendeerden. Als dat dan dé markt is waarmee men het eigen rendement vergelijkt, viel het niet mee om het beter te doen.

Op sommige momenten leek het aantrekkelijk om tijdelijk het geld van tafel te halen en te wachten op nieuwe instapmomenten. Maar ook lager instappen viel in 2019 niet mee. Volgens het CBS is er in de eerste 3 kwartalen van het jaar 2019 door Nederlandse particuliere beleggers meer geld uit effecten onttrokken dan dat er aan rendement is gerealiseerd. Er is over deze periode door Nederlandse beleggers per saldo dus minder belegd. De reden om dit te doen was voor iedereen anders maar vanwege de hoge rente op de spaarrekening zal het zeker niet zijn geweest. Wellicht dat beleggers even een adempauze wilden nemen na het snelle herstel van de dip van eind 2018. Alles bij elkaar was het verstandig om je niet te laten leiden door de waan van de dag maar gewoon in de markt te blijven. Hierover later meer.

Op het moment van schrijven van deze terugblik voelt het vreemd om te stellen dat de geopolitieke onrust aan het eind van het jaar is afgenomen. Er is namelijk meer duidelijkheid op het vlak van de “never ending story” Brexit. Dit geldt voor zowel de richting als de korte termijnplanning. Maar is er iemand die weet wat in de komende jaren de gevolgen zijn van het verdwijnen van Groot-Brittannië uit de Europese Unie? Ook de handelsoorlog tussen de V.S. en China is aan het eind van 2019 in rustiger vaarwater gekomen.

Het draaipunt voor de richting van de aandelen- en obligatiekoersen werd begin 2019 ingeleid door de centrale banken in de V.S. en Europa en de Chinese overheid. Zij zorgden voor een stimulering van de economie. Gedurende het jaar zagen we de economische groei echter in een zeer traag tempo steeds verder afnemen om te stabiliseren op een historisch gezien relatief laag niveau. De terugval van de groei van de wereldwijde handel en bedrijfsinvesteringen werd grotendeels opgevangen door de consumptieve groei en de groei van de overheidsinvesteringen. Economen en analisten van investeringsbanken waren aan het eind van het decennium positiever gestemd over de economie dan aan het begin van het jaar 2019. En toch is men slechts gematigd positief over de vooruitzichten voor de financiële markten. Er is, met de koersstijgingen over het afgelopen jaar, al behoorlijk vooruitgelopen op aanhoudende economische voorspoed. Met name de aandelenkoersen zijn sterk opgelopen. En dat terwijl de bedrijfswinsten slechts licht opliepen. De vooruitzichten voor de winstgevendheid zijn bovendien ook niet significant beter geworden. Dus niet alleen de absolute waarde maar ook de waardering van de aandelen (en obligaties) is opgelopen. Het dilemma van de belegger vandaag de dag is dat hij geen alternatief heeft. Aandelenkoersen zijn fors opgelopen, maar alternatieven zoals dure staatsobligaties of niet-renderende spaarrekeningen zijn ook niet echt aantrekkelijk.

Zoals u van ons gewend bent, hebben we voor dit schrijven even gewacht op de bekendmaking van de inkoopmanagers indices over de afgelopen maand. Deze indicator geeft niet alleen een historisch beeld maar wellicht ook een korte termijn voorspellende indicatie. Omdat de indicator met betrekking tot de industriële sector richtinggevender is dan van de dienstensector nemen we die als uitgangspunt. Wij zien dat in 2019 de Chinese industriële PMI is opgelopen en weer boven de 50 punten noteert. In de V.S. noteren we daarentegen lager dan aan het begin van het jaar, maar hoger dan halverwege het jaar 2019. De index is altijd boven de 50 punten gebleven. De zwakste schakel is Europa met een stand onder het begin van het jaar én duidelijk onder 50 punten waarbij er in het laatste kwartaal een kleine verbetering plaatsvond. Als we naar de samengestelde indices kijken, waarbij de omvangrijkere dienstensector wordt meegewogen, staan alle belangrijke regio’s boven de 50 punten. En is er dus sprake van een te verwachten wereldwijde economische groei.

Voordat we overgaan op de strategie zullen we eerst een korte toelichting geven op de rendementen over het afgelopen kwartaal per beleggingscategorie.

Aandelen
In het afgelopen jaar zijn de aandelenkoersen sterk gestegen. Dit gold met name voor het eerste en het laatste kwartaal. Dit doet ons denken aan een andere beurswijsheid: “sell in May and go away, but remember to come back in September”. Voor onze eigen AEX had dit geen effect gehad.

We waren op 2 september ongeveer op hetzelfde niveau ingestapt als op 2 mei uitgestapt. Tot het laatste kwartaal waren vooral de aandelen van bedrijven in de V.S. en de grotere bedrijven wereldwijd koploper. In het laatste kwartaal hebben de opkomende markten en kleinere bedrijven een deel van de achterstand ingehaald. Wereldwijd werd er gemiddeld circa 30% rendement op aandelen gerealiseerd, “Mr. Market makes you humble”.

Obligaties
In tegenstelling tot 2018 werd in 2019 weer wel een significant positief rendement gerealiseerd op een belegging in obligaties. Hierbij werd het nemen van risico extra beloond. De koersen van de leningen die zijn uitgegeven door bedrijven met een lagere kredietwaardigheid (high-yield), of door bedrijven in opkomende markten (EMD), liepen harder op dan obligaties van zeer kredietwaardige bedrijven en overheden. Het jaar 2019 kenmerkte zich door een nieuw dieptepunt in de kapitaalmarktrente in Europa, met een Duitse 10-jaarsrente van -0,72% eind augustus. We zagen richting het eind van het jaar de (negatieve) Duitse 10-jaarsrente weer wat oplopen richting 0%. Ook in de V.S. liep de lange (en korte) rente stevig terug. We leven momenteel in een bijzondere periode die we in Europa nog niet eerder hebben meegemaakt. Steeds meer economen verwachten inmiddels dat dit nog wel een langere periode (minimaal een jaar) kan voortduren.

Vastgoed
In 2018 was er een rendementsverschil van ongeveer 10% in het nadeel van een belegging in Europees vastgoed ten opzichte van een belegging in wereldwijd vastgoed. Dat leek in 2019 een vervolg te gaan krijgen. Want tot het eind van het derde kwartaal was er weer een significant verschil tussen een Europese en een wereldwijde belegging in vastgoed. Maar daar was door een inhaalrace van Europees vastgoed aan het eind van 2019 geen sprake meer van. Het verschil was minimaal en dus ook hier zagen we, net als bij aandelen, dat de rendementen per regio richting het eind van het jaar steeds minder verschilden.

Valuta
2019 was een bijzonder jaar voor de volgers van de waardeontwikkeling van diverse valuta. Meestal gaat de aandacht uit naar de bewegingen van de USD ten opzichte van alle andere valuta. En ook in 2019 was de waarde van de USD regelmatig het onderwerp van gesprek. Maar ook de waardeontwikkelingen van andere valuta werden in 2019 nauwlettend gevolgd. Zo werd op het hoogtepunt van het handelsconflict kortstondig gevreesd voor het devalueren van de Renminbi door de Chinese overheid. Zij zouden dit willen inzetten als wapen tegen de handelsrestricties die de V.S. China oplegde. En als gevolg van de Brexit discussie stond ook het Britse Pond gedurende een langere periode in de schijnwerpers. Aan het eind van het jaar was het Britse Pond in waarde gestegen ten opzichte van de Euro. Dit gold ook voor de USD ten opzichte van de Euro. Al was er aan het eind van het jaar niet meer dan circa 2% van de waardestijging over.

Grondstoffen
Op de oliemarkt is in 2019 veel gebeurd. In de eerste helft van het jaar hadden we de piek van bijna USD 75,- in de olieprijs, na de invoering van sancties door de V.S. tegen Iran. Vervolgens werden we halverwege het jaar bezorgd over de vraag naar olie naar aanleiding van de handelsoorlog tussen de V.S. en China. Dit leidde tot een stevige daling van de olieprijs. En tenslotte was er in september de aanval op Saoedische olie-installaties met weer een nieuwe kortstondige piek. Per saldo neemt de vraag naar olie nog steeds toe. De afspraken tussen de OPEC+ landen over vermindering van het olieaanbod worden door verschillende staten niet nagekomen. Ook wordt er steeds meer schalieolie geproduceerd in de V.S. Ondanks alles is de prijs van olie in 2019 sterk opgelopen. Dit gold in mindere mate ook voor goud. Bij gebrek aan een rentevergoeding en als veilige haven werd het edelmetaal als redelijk alternatief gezien voor de liquiditeiten op de (spaar)rekening.

Wijzigingen in de beheerportefeuilles en strategie
We begonnen deze terugblik met het verslaan van de markt. Nou is het verslaan van de markt geen doel op zich. Beleggingsdoelen zijn vaak heel persoonlijk en in principe altijd voor een langere termijn. En toch is het belangrijk om op regelmatige basis te checken of de doelstellingen worden gerealiseerd en het gevoerde beleid nog aansluit bij de eerder gestelde doelen. Dit betekent ook dat je vasthoudt aan een strategie en je niet laat afleiden door de waan van de dag. Dat laatste noemen wij een beetje oneerbiedig: zwalken. Het “timen” van de markt op het gevoel in de onderbuik of de kop in de krant is gedoemd te mislukken. Voor in- en uitstappen kan je maar beter een weloverwogen plan hebben. Het vasthouden aan de eerder bewezen strategie helpt bij het uiteindelijk realiseren van de doelstellingen. Zo hebben we ook in 2019 geadviseerd en gehandeld.

Voor de langere termijn geloven wij in de groeipotentie van opkomende markten en aandelen van relatief kleinere bedrijven. Daarom zijn deze aandelen “zwaarder gewogen” in onze beheerportefeuilles. In het begin van het jaar het jaar bleven deze aandelen uit de “emerging markets” en “small-caps” achter bij het gemiddelde van de markt. Maar richting het einde van het jaar was een deel van de achterstand alweer ingelopen.
Ook houden we vast aan de strategie van “rebalancing”. Dit betekent dat we beleggingen die afwijken van de verhouding die wij in eerste instantie voor ogen hadden, weer terugbrengen in de juiste verhouding. Kort gezegd: effecten die in waarde zijn gedaald kopen we (relatief laag) bij en effecten die in waarde zijn gestegen worden (gedeeltelijk) op een aantrekkelijk niveau verkocht. Dit is anders dan de markt proberen goed te voorspellen. Dat lukt af en toe maar het lukt niemand om alleen maar goede voorspellingen te doen. Omdat alle beleggingscategorieën in het afgelopen jaar opliepen hebben we slechts beperkt kunnen profiteren van deze strategie. Er komen vast ook weer periodes dat het meer oplevert.

In de beleggingscategorie obligaties waren we zeer gespreid belegd. Dit zorgde in 2019 voor een gemiddeld hoger rendement dan de markt, ondanks een paar individuele achterblijvers. Ook in het vastgoed hebben we door wereldwijd te beleggen een gemiddeld beter rendement gerealiseerd. De liquiditeiten zijn in de portefeuilles aan het eind van het jaar teruggebracht naar een zeer laag niveau (om negatieve rentes zo veel mogelijk te beperken).

Tot slot komen we tot de conclusie dat het rendement van onze kernportefeuille niet significant afweek van Mr. Market in 2019. In de offensievere profielen bleven we wat achter ten opzichte van “de markt” en in de behoudende profielen bleven we licht voor op het marktgemiddelde. Omdat wij geloven in het vasthouden aan de strategie gaan wij zo door. Wij wensen al onze relaties een fantastisch 2020 toe!